Afstand- Hoogtmeters

Het toepassen afstand/hoogtemeters berust op het principe dat als er 3 gegevens van een driehoek bekend zijn de driehoek te berekenen is. De lengte van de meetbasis van de afstand/hoogtemeter is bepalend voor de nauwkeurigheid van de berekening.

Met behulp van de afstand/hoogtemeters werden volgens dit principe afstand en hoogte van een doel gemeten. De luchtverdediging beschikte in de loop der jaren over diverse typen. 

Luistertoestellen

Deze waren bedoeld om met name bij duisternis de richting naar een doel akoestisch vast te stellen. De informatie werd telefonisch doorgegeven aan de zoeklichten. Deze werkwijze maakte het mogelijk om ook in perioden van duisternis en slecht zicht de luchtverdediging effectief in te zetten.

Koersvolger F90 en Rekenwagen

Rekenapparatuur werd al in een vroeg stadium ontwikkeld, in het jaar 1922 bestond er al een rekentoestel.

Het doel van rekenapparatuur is een doorlopende berekening van het exacte trefpunt.

Aanvankelijk was rekenapparatuur volledig mechanisch. Het rekentoestel hoorde bij het wapensysteem (type kanon) waarvoor het was ontwikkeld. Iedere aanpassing aan de karakteristieken van het wapensysteem leidde feitelijk tot een nieuw rekentoestel.

De ontwikkeling van de techniek leidt tot analoge en uiteindelijk digitale rekentoestellen.

Tot het midden van de vorige eeuw waren rekentoestellen alleen in staat het trefpunt van eenparig rechtlijnige koersen te berekenen. Iedere koersverandering die optrad, nadat het projectiel de loop van het geschut had verlaten, leidde tot een afwijking ten opzichte van het berekende trefpunt. De vuurdichtheid en de spreiding leverden overigens ook nog treffers op.

Latere generaties rekentoestellen konden, binnen zekere grenzen, ook koersvariaties aan.

De echte oplossing van dit probleem, want dat blijft het, moest gezocht worden in de tactiek en de techniek in het projectiel (slimme granaten met bijvoorbeeld nabijheids- of tijdontsteking; deze laat de granaat exploderen in de buurt van het luchtdoel).

Met de komst van de radar kon het hele proces aanzienlijk vereenvoudigd en versneld worden.

Meettrein

De meettrein is een begrip dat alle functionaliteiten voor doelopsporing en vuurleiding samenvat en beschrijft.

In de loop der jaren zijn de technische mogelijkheden aanzienlijk uitgebreid en kon de benodigde personele sterkte sterk worden teruggebracht.

De eerste meettreinen vereisten een groot aantal functies.

Nu kan met enkele functies worden volstaan; de apparatuur meet en berekent daaruit de benodigde waarden.

Alhoewel er strikt genomen geen mensenhand meer aan te pas behoeft te komen is er voor gekozen om op het moment van de vuuropening altijd nog de 'mens' te laten beslissen.

Zoeklichten

Zoeklichten waren gekoppeld aan luisterapparatuur, deze leverden de beginwaarden voor het zoeklicht (breedtehoek en doelhoek).

In die richting werd het zogenaamde verkennende zoeklicht ingezet. Was het doel eenmaal gevonden dan werden de volgzoeklichten bijgeschakeld.

Van een luchtdoel dat op deze wijze in de lichtbundels 'gevangen' was werden afstand en hoogte berekend en de schietgegevens voor de vuurmonden bepaald.

Wist u dat:

De laatste maal dat de zoeklichten operationeel werden ingezet was tijdens de watersnoodramp in 1953 in Zeeland.

Tijdens die periode vlak na de ramp leverden de zoeklichten van de zoeklichtenbatterijen van 921/922 Afdltlua uit Nijmegen verlichting in het rampgebied.

Vizieren

Vizieren zijn rekentoestellen van een min of meer eenvoudig type.

De richter weet niet wanneer de constructie/rekenwijze van het vizier en het vlieggedrag van het luchtdoel met elkaar overeenkomen, dat betekent dat de richter consequent moet doorrichten terwijl hij vuurt. Ergens op de koers kunnen dan treffers worden gemaakt.

Het eerste luchtdoelvizier was een draadvizier dat voor de diverse schootsafstanden en snelheden de voorhoud aangaf. Daarmee konden slechts een beperkt aantal koersen van luchtdoelen worden bestreden. Daarna kwamen respectievelijk het kringvizier en via een aantal tussenstappen (gebogen kringvizier, richtstok en mechanisch kantelend kringvizier) het zogenaamde ellipsvizier.

De hele ontwikkeling van het vizier had tot doel de mogelijke trefplaats steeds nauwkeuriger te bepalen en het deel van de koers waarop treffers konden worden gemaakt te vergroten.