OPERATIE DIAMOND PATRIOT

Begin februari 1991 bereidde het personeel van 327Sq zich voor om de collega’s van 5GGW te Diyarbakir af te gaan lossen. Op 13 februari, toen het personeel net het voorschot in Turkse lira’s in ontvangst had genomen, werd bekend gemaakt dat 327Sq daarentegen naar Israël zou worden uitgezonden. Voor transport van het wapensysteem stelde Israël het schip de Zim Italia beschikbaar, dat net in Bremen was afgebouwd. Het schip werd beladen met de apparatuur van 326Sq (dat in een eerder stadium -zonder personeel- al was toegezegd aan Israël) en voer op 16 februari uit. Op 19 februari vertrok het voordetachement naar Israël. Op 23 februari was dit voordetachement getuige van een ‘SCUD-aanval’ op Tel Aviv, waarbij de ‘SCUD’ op een paar kilometer van betrokkenen insloeg. Eveneens op 23 februari werd het hoofddetachement ingevlogen. De hoofdmacht bestond uit een deel van het personeel van 327Sq, aangevuld met extern personeel. Op 24 februari arriveerde het schip in Haifa en kon worden begonnen met de wegverplaatsing naar de Har Eytan, een heuveltop WZW van Jerusalem. Op 25 februari vroeg in de ochtend arriveerde het konvooi, na een onderbreking onderweg vanwege een ‘SCUD-alarm’ waarbij het personeel naast de weg in dekking moest. Op dezelfde dag om 15:15u was het systeem op ‘Battle Stations’

De dreiging van ‘SCUDs’ was vooral tijdens de uren van duisternis. Alle PATRIOT-systemen in Israël moesten dan afvuurgereed zijn. Op een avond had 327Sq problemen met de radar waardoor die niet inzetbaar was voor de bestrijding van TBMs, het benodigde reservedeel was niet voorradig. Dit probleem werd opgelost door met een paperclip een overbrugging te maken waarmee het systeem, weliswaar slechts kortstondig, wel inzetbaar zou zijn tegen TBMs. De volgende dag vond de reguliere reparatie van de radar plaats. 

327Sq was voor de gelegenheid uitgerust met acht i.p.v. de gebruikelijke vijf launchers. Tevens waren door de VS een 12-tal PAC-2 missiles in bruikleen gegeven; missiles geoptimaliseerd voor de bestrijding van Tactical Ballistic Missiles (TBMs). Vertegenwoordigers van Raytheon verzorgden zeer regelmatig software updates voor het systeem, gebaseerd op de lessons learned van onderscheppingen van ‘SCUDs’ in Israël en Saoedi-Arabië. Opdracht voor 327Sq was om Jerusalem te beschermen tegen Iraakse ‘SCUD’ aanvallen. De betreffende ‘SCUD’ was in feite een door Irak gemodificeerde Sovjet R-17/8K14 TBM (NATO: SS-1c SCUD-B), door hen de ‘Al Hussein’ genoemd. Deze TBM had een vergrote reikwijdte (max. 600km) en bezat een warhead van 500kg explosieven. De secundaire taak was het onderscheppen op maximale afstand (d.w.z. ver boven Jordanië) van Iraakse supersonische gevechtsvliegtuigen uitgerust met chemische wapens.

Omdat ‘DIAMOND PATRIOT’ een bi-nationale operatie betrof, was 327Sq onder Israëlisch operationeel commando gesteld. Daartoe was permanent een Israëlische liaisonofficier aanwezig, die de Israëlische opdrachten moest doorgeven. Overigens waren bij Tel Aviv en Haifa ook Amerikaanse PATRIOT-eenheden, afkomstig uit Duitsland, gestationeerd. Door het NAVO TACEVAL-programma bestonden er al persoonlijk contacten tussen Nederlands en dit Amerikaans personeel hetgeen de operationele samenwerking en logistieke ondersteuning bijzonder vergemakkelijkte. Alle (Nederlandse, Amerikaanse en Israëlische) PATRIOT-eenheden werden geïntegreerd in de Task Force Patriot Defender.

Op 28 februari was de grondoorlog in Irak voorbij. Maar de Israëliërs vertrouwden de zaak blijkbaar niet helemaal: eerst op 5 maart werd de paraatheid verlaagd van ‘Battle Stations’ naar een 5-minuten gereedheid. Na nog een aantal stapsgewijze paraatheidsverlagingen werd het personeel op 28 maart teruggevlogen naar Hannover. Het materieel bleef vooralsnog achter en zou enige weken later per schip worden teruggevaren naar Duitsland.

Op Israël zijn tijdens de Golfoorlog een totaal van 39 ‘SCUDs’ afgevuurd (sommige bronnen spreken over 40 of 42), waarvan er 17 door PATRIOT zijn onderschept. Het resultaat van deze onderscheppingen staat ter discussie: volgens de meest pessimistische analyse is geen enkele ‘SCUD’ uitgeschakeld door een PATRIOT. Echter, het belang van de inzet van PATRIOT in Israël was vooral van politieke aard: door de steun aan Israël door de VS en Nederland bleef Israël buiten de oorlog en kon de Arabische deelname aan de coalitie tegen Irak in stand blijven.  

Uitzendtermijn: 19 februari 1991 – 28 maart 1991

Detachementssterkte: 56

Detachementscommandant: Ltkol H.J. Vandeweijer

Link naar foto’s DIAMOND PATRIOT

Geraadpleegde bronnen:

• R. Nederlof: Blazing Skies (2002), Sectie Luchtmachthistorie/Sdu,  ISBN 90 12 09678 2
• E. van Loo, S. Maaskant, D. Starink en Q. van der Vegt: Verenigd op de grond, daadkrachtig in de lucht (2017), Nederlands Instituut voor Militaire Historie/Boom, ISBN 9789089537027
• P.E. van Loo: Crossing the border (2003) Sectie Luchtmachthistorie/Sdu, ISBN 9012099579
• W. Tabak et al: Nederlanders in DESERT STORM (1991), Directie Voorlichting Ministerie van Defensie
• Reüniecommissie DIAMOND PATRIOT: We’re all Patriots! (2001)
• R. Dorenbos: ATBM-operaties in Israël tijdens de Golfoorlog (1992), RNLAF Tactical Newsletter 1/1993