SIAD, AFUs, ALVD, OLVD EN GRO

De 'Zesdaagse Oorlog' van 1967 tussen Israël en een aantal Arabische buurlanden maakte duidelijk dat vliegbases kwetsbaar waren voor vijandelijke luchtaanvallen en relatief eenvoudig voor enige tijd waren uit te schakelen. De NAVO nam deze les ter harte en stuurde aan op een verbeterde passieve en actieve verdediging van haar vliegbases. Voor de actieve verdediging werd de eis gesteld dat vliegbases zouden gaan bestaan uit een mix van Short Range Air Defence (SHORAD) en geleide wapensystemen.

Tot 1979 waren twee mobilisabele afdelingen luchtdoelartillerie met de luchtverdediging van de Nederlandse vliegbases belast. In 1967 had de luchtmacht 70 M55 vierling .50 mitrailleurs overgenomen van de Koninklijke Landmacht (KL). Hiermee kon een provisorische luchtverdediging worden geleverd. Verder nam de luchtmacht 75 BOFORS 40L70 kanonnen over, deels van de KL, deels van de Bundeswehr. Bij de Hollandse Signaalapparaten in Hengelo werden 26 FLYCATCHER vuurleidingssystemen besteld die geïntegreerd werden met de 40L70.

Vanaf 1979 werden deze systemen operationeel op de vliegbases, waarna de luchtdoelartillerie geen verantwoordelijkheid voor de luchtverdediging van de vliegbases meer droeg. Iedere vliegbasis kreeg de beschikking over een SHORAD-vlucht bestaande uit twee SHORAD-systemen, elk weer bestaand uit een FLYCATCHER, drie 40L70 kanonnen en 35 militairen. Behalve de Nederlandse vliegbases zouden ook de NIKE-stellingen in de BRD en het radarstation te Nieuw-Milligen (MilATCC) met SHORAD worden beschermd tegen laagvliegende indringers. In later jaren werd ook het STINGER-wapensysteem ingevoerd op de vliegbases.

In 1975 was 4GGW opgeheven. Eén van hun vier HAWK-squadrons ging over naar 5GGW, de andere drie werden opgesplitst en gemodificeerd tot Single Air Defence (SIAD), later Assault Fire Units (AFUs) genaamd. De zes vrijkomende AFUs plus een extra systeem  werden verdeeld over de zeven vliegbases. Binnen een vliegbasis werden op 1 mei 1981 AFU en SHORAD samengevoegd tot een Actieve Luchtverdediging (ALVD)-squadron. Op 2 april 1979 was 71AFU op de Vliegbasis Leeuwarden als eerste AFU operationeel gereed. In de loop der jaren werden de HAWK-systemen gemodificeerd naar PIP-2 standaard.

De ALVD viel onder het commando van de Commandant Vliegbasis en werd aangestuurd vanuit diens Local Air Defence Command Post (LADCP), een onderdeel van de Basis Commando Post (BCP). Voor een gecoördineerde aansturing van alle ALVD in Nederland was bij het Control & Reporting Centre (CRC) Nieuw Milligen een 'SAM-allocator' aangesteld.

In november 1981 kregen de ALVD-eenheden een squadronnummer toegewezen, waarbij werd teruggegrepen op de nummers van eerder bij de GGWs opgeheven squadrons. Begin van de 90’er jaren werd de ALVD bekend als Object Luchtverdediging (OLVD).

Met het einde van de Koude Oorlog viel de luchtdreiging voor de Nederlandse vliegbases weg. Een onmiddellijk gevolg daarvan was een reductie van de grondgebonden luchtverdediging. Tussen 1993 en 1995 werden de OLVD-squadrons opgeheven, te beginnen met 422Sq op de vliegbasis Eindhoven op 5 juli 1993. Personeel en materieel werden op de Vliegbases Twenthe, Leeuwarden en Volkel als OLVD-vlucht opgenomen in respectievelijk 620, 630 en 640 Grondoperatiën (GRO) squadron.

Ook de OLVD op de vliegbases was geen lang leven beschoren: op 13 oktober 1998 werd 640Sq van haar luchtverdedigingstaak ontheven, op 1 april 2000 deelden 620 en 630Sq dit lot. Daarmee kwam een einde aan grondgebonden luchtverdediging van de Nederlandse vliegbases.

 Link naar foto's 1GGW

Geraadpleegde bronnen:

• R. Nederlof: Blazing Skies (2002), Sectie Luchtmachthistorie/Sdu,  ISBN 90 12 09678 2
• Q. van der Vegt: Take-off (2013), Nederlands Instituut voor Militaire Historie/Boom, ISBN 9789461055705
• E. van Loo, S. Maaskant, D. Starink en Q. van der Vegt: Verenigd op de grond, daadkrachtig in de lucht (2017), Nederlands Instituut voor Militaire Historie/Boom, ISBN 9789089537027
• P.E. van Loo: Crossing the border (2003) Sectie Luchtmachthistorie/Sdu, ISBN 9012099579